مصحف علی (ع) از مباحث مهم و شایسته پژوهش است. در منابع شیعه و سنی به این مصحف اشاره شده و شبهات و پرسشهایی نیز درباره آن مطرح شده است. شایسته است مطالب زیر درباره این مصحف مطرح و از دیدگاه احادیث بررسی شود:1. ویژگی های تفسیری مصحف علی (ع). 2. نقد دیدگاه مشهور که می گوید مصحف علی (ع) به ترتیب نزول تالیف شده است. 3. دلایل وحیانی بودن ترتیب مصحف رایج. 4. دلیل پذیرفته نشدن مصحف علی (ع) از سوی هیات حاکمه. 5. اهمیت مصحف علی (ع) و سرنوشت آن. لطفا برای مشاهده چکیده عربی به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

(الهدف) إنّ الهدف من هذه الدراسة هو دراسة منطق التعامل السیاسی فی الحکومة العلویة واستکشاف منطق التعاقدیة المنشور فی هذا الأسلوب من التعامل السیاسی. (السؤال) یطرح البحث سؤالاً عن کیفیة أساس التعامل السیاسی عند الإمام علی×. (الفرضیة) قد مثلت قاعدة العقد أساساً للتعامل السیاسی فی الحکومة العلویة. (المنهج) تمّ البحث باستخدام هرمنوطیقیا دلتای، وأثناء استعراض واستکشاف النصّ النظری والتطبیقی للنشاط السیاسی للإمام علی×، قد اعتمد دراسة مفهوم العقد. وقد أجریت دراسة العقد فی نصّ الخطب والرسائل والحکم والأحداث السیاسیة فی عهد الإمام علی بن أبی طالب× و ذلک من خلال توظیف هرمنوطیقیا دلتای. تنطوی هرمنیوطیقیا دلتای علی الانتباه إلی نوایا ومقاصد المؤلف، وتفسیر کیفیة ظهور نوایا ومقاصد المؤلف من مفهوم العقد فی النصّ قید البحث والدراسة. وقد تمّ اعتماد هذه الطریقة من خلال الترکیز علی المنهج التاریخی لدیلتای والتأکید علی الفهم المشترک بین المؤلف والمفسر لمفهوم العقد. وقد جری تحقیق ذلک عبر تناول مختلف صیغ التعامل السیاسی فی الفکر السیاسی للعصور الیونانیة القدیمة والعصور والقرون الوسطی والعالم الحدیث. وفی سیاق إعادة قراءة مفهوم التعاقد فی السیاق السیاسی، یناقش البحث کیفیة ظهور خطاب التعاقدیة فی التعامل السیاسی. ویسوقنا استعراض المسار التاریخی للتعاقدیة السیاسیة إلی استکشاف أهمیة مفهوم حقوق الناس فی السیاسة والنطاق العام، وهو الأساس الذی یقوم علیه خطاب التعاقدیة. والنقطة المضافة هی أنّ هذا الأمر قد وجّه انتباهنا إلی استعادة مفهوم حقوق الناس، وعلی هذا المنوال، العهد العام فی السیاسة العلویة. ویمکن اعتبار هذه السیاسة نموذجًا واضحًا وشرعیًا لصناعة السیاسة الإسلامیة فی العالم المعاصر والتی قد تکون رائدة فی مجال السیاسة فی المجتمع المعاصر عن طریق تحلیل أبعادها وزوایاها المختلفة. (النتائج) إنّ دراسة سیاسة الإمام علی× إبّان حکمه ترسم لنا أسلوباً متمیزاً عن سیرة الخلفاء السابقین، ویمکن تفسیره بأنّه خطاب سیاسی مختلف یرتکز علی التعاقدیة. ویمکن أخذ هذه القراءة بعین الاعتبار إلی جانب الاهتمام بحقوق الناس من وجهة نظر الإمام علی×. والنقطة الأخری هی اهتمام الإمام× بدور الشعب فی الحکومة، والذی یتمثل فی أشکال، مثل: البیعة والشوری والمشارکة والإشراف والمشورة. والواقع أنّ النهج التعاقدی للإمام× ینبغی أن یُفهم إلی جانب الاهتمام بتنوع أسالیب المشارکة السیاسیة للناس، وهو ما یُری بکثرة فی النماذج المدروسة فی هذا البحث. (الاستنتاج) یمکن دراسة التعاقدیة فی الخطاب السیاسی العلوی علی ثلاثة مستویات: التعاقد مع الناس، والتعاقد مع الوکلاء، والتعاقد مع المعارضین والأعداء. ومن خلال دراسة هذه المستویات، یمکن اعتبار السیاسة العلویة نموذجاً مثیراً للاهتمام للسیاسة التعاقدیة العامة، وهو نهج متقدم ومدروس بالنظر إلی الإمکانیات والتسهیلات التی کانت متوفرة فی تلک الفترة. وقد وفّر البحث فهماً أفضل لکیفیة حوکمة الإمام علی× وإمکانیة تطبیقها علی الصعید الاجتماعی والإجراءات السیاسیة فی عصرنا الحاضر، کما صوّر دور مفاهیم "العهد" و"الوعد" و"العقد" کنماذج للتعاقد العام فی الخطاب السیاسی لأمیر المؤمنین×. وفی الوقت نفسه، ینبغی أن نلاحظ أنّ عرض صورة العقد الأساسی للحکومة العلویة مع إیلاء الاهتمام بإحداثیات ومواصفات هذه النسخة التعاقدیة ینبغی أن یُفهم فی إطاره الزمنی وقدراته الخاصّة والمفاهیمیة بوصفه عملاً سیاسیاً فاعلاً.

یرجی الرجوع الی النص الکامل معروض.

مصحف امام علی(ع) با ویژگی های منحصر به فرد تفسیری و تنزیلی آن، از دیرباز مورد توجه مفسران و دانشمندان علوم قرآنی بوده است؛ با این وجود در مصادر روایی اهل سنت روایاتی در قالب خطابه و پاسخ به سوال راوی از آن امام همام، بدین مضمون گزارش شده است که ایشان از میراث رسول خدا (ص) جز صحیفه ای با مضامین محدود در اختیار ندارد. به عبارتی دیگر، وجود مصحف بی نظیر امام علی (ع)، با ویژگی های منحصر به فرد تفسیری و تنزیلی آن نفی شده است. با نظر به اینکه این دسته از روایات، از ارزش مصحف امام علی (ع) فروکاسته و نیز به شخصیت علمی آن امام همام خدشه وارد می سازد، نوشتار پیش رو با تکیه بر گونه های نقلی به منظور اعتبارسنجی این دسته از گزارش ها سامان یافته است. ضعف سندی، تفرد پی در پی در إسناد، غرابت و شذوذ، همچنین اضطراب متنی به ضمیمه تعارض با مسلمات تاریخی و روایی، تعارض با مقوله امامت و وصایت امام علی(ع) و جایگاه علمی ایشان در کنار ادله و قراین گوناگون دیگر بی اعتباری و احتمال برساختگی این روایات را بیش از پیش نمایان می سازد.

تقییم السلطة فی حیاة المعصومین السیاسیة بالتأکید علی الإمام علی والحسنین (علیه السلام)

إنّ الدراسة الصوتیة من إحدی مستویات علم الأسلوبیة، وفیها یحاول الباحث أن یدرس البناء الصوتی من خلال رصد بعض ظواهره مثل: الأصوات المختلفة والتکرار والسّجع والتنغیم وما یتعلّق بالبناء الصوتی. استهدف هذا البحث دراسة أقوال العتاب للإمام علی علیه السلام، فی ضوء المنهج الوصفی- التحلیلی، مستعیناً الأسلوبیة الصوتیة التی تتمحور حول بعض المکوّنات الصوتیة کالتکرار وتکثیف الأصوات والسّجع والتّنغیم، مع الاستشهاد ببعض خطب نهج البلاغة وحکمه ورسائله. ویقصد هنا بأقوال العتاب، ما وردت من الأقوال للإمام علی علیه السلام فی نهج البلاغة فی مجال لتّوبیخ. ومن النتائج الّتی توصّلت إلیها هذه الدّراسة أنّ الإمام یخلق بالأصوات المنبعثة عن الحروف جوّاً نغمیاً لیتفاعل معها المتلقی؛ فقد یضفی علی الکلام نغماً متزایداً یوحی بشدّة التّوبیخ، وقد یمتزج الإمام عتابه بالأصوات المجهورة والمهموسة، لیعبّر عمّا یختلج فی صدره من الحزن والتوجّع. ووصلنا إلی قوّة الترابط والمناسبة بین اللفظ وصوته وبین نوعیة التّوبیخ؛ فینظر الإمام إلی مخاطب کلامه (المذموم) أوّلاً، وثمّ بمقتضاه، یجری الکلام ویوبّخه مستعیناً بجرس الألفاظ المختلفة، والسّجع فی کلامه علیه السلام تابعٌ للمعنی، فکلّما أراد الإمام أن یرکز علیها استعان بمقومات السّجع.

یرجی الرجوع الی النص الکامل معروض

براساس منابع روایی متقدم، یکی از سخنان به جای مانده از امام صادق% راجع به ریشه و سبب اصلی قتل سیدالشهداء% عبارت: «إِذَا کُتِبَ الْکِتَابُ قُتِلَ الْحُسَینُ%» است که اساس واقعه عاشورا را عهدنامه ای ما بین چند تن از منافقین اصحاب پیامبر$ می داند که به عنوان صحیفه ملعونه شهرت یافته است. در این پیمان تعدادی از اصحاب پیامبر$ با یکدیگر عهد کردند از به خلافت رسیدن امیرالمومنین% ممانعت کنند و اجازه ندهند خلافت در خاندان رسول اکرم$ ادامه پیدا کند و برای رسیدن به این هدف، نقشه ترور آن حضرت را طراحی نمودند. مفسران آیات 79 و 80 سوره زخرف، آیه 7 و 10 سوره مجادله، آیه 167 بقره و آیه 118 آل عمران را درباره این صحیفه دانسته اند و بر پایه برخی اسناد، علاوه بر کتب شیعه، این قضیه در منابع اهل سنت از جمله «النشر و الطّیّ»، نیز آمده است. عبارت «إِذَا کُتِبَ الْکِتَابُ قُتِلَ الْحُسَینُ %»، ضمن حدیثی در کتاب روضه کافی نقل شده که از جهت سندی دارای اشکالاتی است؛ لکن از جهت متنی با روایات منابع متقدم و معتبر مطابقت دارد. در این مقاله با استفاده از بررسی سندی آیت الله شبیری زنجانی، تعلیق در سند حدیث منتفی و تصحیف در نام برخی از راویان سلسله سند، مرتفع، و دلالت متن حدیث، بر توطئه منافقین اصحاب رسول خدا$ و غصب خلافت امیرالمومنین% به عنوان اصل و اساس قتل اباعبدالله الحسین% اثبات شده است.

تظهر العلاقات بین المذاهب والجماعات وحتی الأفراد فی شکل التقارب أو التباعد وقد تمرّ کل حالة منهما بمراحل مختلفة، إذ یمکن أن یکون کلّ من التقارب والتباعد فی إطار نظری صرف أو عملی، ویتّخذ أشکالًا مختلفة مثل التزاحم أو التعارض. یسعی هذا البحث، بالاعتماد علی المصادر المکتبیة والأصلیة وباستخدام المنهج الوصفی التحلیلی، إلی دراسة تعارض جعفر بن علی والإمام الحسن العسکری× وبعد توضیح مظاهر ونماذج وعناوین الخلاف یبیّن التدابیر والإجراءات والمواقف التی اتّبعها الإمام الحسن العسکری× إزاء هذه الخلافات. وتُظهر نتائج البحث أنّ الإمام الحسن العسکری× قد بذل جهودًا متکرّرة لحلّ مثل هذه الخلافات، لا سیّما بین العلویین وذلک من خلال توضیح موضوع الإمامة للشیعة وتبیینه لأصحابه وتقدیم علاماته، ممّا یزیل أی انحراف.

وحدة الأمة الإسلامیة من أهم هموم زعماء الأمة خصوصا زعماءالشیعة ومن مؤکدات المعصومینعلیهم السلام حال کونهم قدّموا آلیات فی تنفیذها. فی هذا الصدد، کان عصر الهادی( ع) لتحقق الوحدة عصرا بارزا وآلیاته ممتازا. کان وجود الفرق والنحلل المختلفة والعدیدة یثیر الخلافات فی المجمتع الإسلامی والهادی (علیه السلام) مع ابتنائه علی الأصول الإسلامیة وواقعیات الأمة قدّم الآلیات الجدیرة لتحقق الوحدة المقصودة. السئوال عن ماهیة ونوع آلیات الهادی (علیه السلام) لتحقق الوحدة و الحیلولة دون تفاقم الخلافات فی الأمة، هی ما نحن بصدده فی هذه المقالة. التجنب عن المسائل الهامشیة والإستناد إلی القرآن والسیرة النبویة صلی الله علیه وآله واحترام معتقدات الجمهور من أهم آلیاته (علیه السلام) لتحقیق الوحدة. نحن فی هذه المقالة نشیر بصورة ضمنیة إلی ملامح عصر الإمام الهادی (علیه السلام) الثقافیة ونشرح ونبین طریقته ونهجه لنیل إلی هذا المقصود.